Ders AdıKodu Yerel KrediAKTS Ders (saat/hafta)Uygulama (saat/hafta)Laboratuar (saat/hafta)
Yazili Anlatim ITRO104123200
ÖnkoşullarYok
YarıyılGüz
Dersin DiliTürkçe
Dersin SeviyesiLisans
Dersin TürüZorunlu @ Türkçe Eğitimi Lisans Programı
Ders KategorisiTemel Meslek Dersleri
Dersin Veriliş ŞekliYüz yüze
Dersi Sunan Akademik BirimSosyal Bilimler ve Türkçe Eğitimi Bölümü
Dersin KoordinatörüAli Fuat Arıcı
Dersi Veren(ler)Ali Fuat Arıcı
Asistan(lar)ıEmre Yazıcı
Dersin AmacıYazılı anlatım araştırmalarının sonuçlarından birisi olan süreç yaklaşımı (süreç olarak yazma) çerçevesinde bu derte öğrencilerin yazılı anlatım becerilerinin geliştirilmesi amaçlanmakta ve bu kapsamda yazar merkezli metinden okuyucu merkezli metne geçme ve taslak çalışma yapma süreçleri açısından onların motive edilmesi düşünülmektedir.
Dersin İçeriğiUzun zamandır süregelen tartışmaların odağında “Dil en iyi nasıl öğrenilir?” sorusu bulunmaktadır. Bu sorunun çözümüne yönelik girişimler ise okuma-yazma gibi birincil söylem olarak edinilmeyen dilsel biçimler (Gee, 1991) konusunun güncel verilerinden hareketle yapılandırılmaya çalışılmaktadır. Öyle ki bu girişimlerin bir tarafında dilin öğretilemeyeceği, onun ancak belli dilsel biçimlerdeki bağlamlara katılarak deneyimle edinilebileceği tezini savunanlar bulunurken diğer tarafında ise dili öğrenmenin en iyi yolunun onun yapı ve biçim özelliklerinin açık seçik bir biçimde öğretilmesi gerektiğini savunanlar bulunmaktadır. İki uç düşünceyi içeren bu düzlemler için çoğu teorisyen ve eğitimci şu şekilde bir orta yolun bulunması gerektiğini düşünmektedirler: “Dil en iyi deneyim ve formal öğretimin bir kombinasyonuyla öğrenilir”. Bu kez de deneyim ve formal öğretimin ne şekilde kombine edilmesinin yeni dil formlarının öğrenilmesini en iyi biçimde destekleyebileceği sorusu gündeme gelmektedir. Bu sorunun, sözcüklerin tek tek tanımlanmasıyla ilgilenen birçok yazı ve araştırmada ele alındığı bilgisine Gates, Duke ve Martineau (2007, s. 11)’de yer verilmektedir. Gates ve diğerlerine (2007) göre bu çalışmalar çerçevesinde açık öğretimin deneyimden daha etkili olduğu sonucuna ulaşılmış, ancak aynı çalışmalar bağlamında yukarıda sözü edilen soru, daha büyük söylem birimleri (bireylerin okudukları literatürün büyük bir çoğunluğunu oluşturan) açısından değerlendirilmemiştir. Buna ilişkin önemli bir istisna olarak metin yapısının öğretimi (ör. Dickson, Simmons ve Kameenui, 1998a, 1998b; Gersten, Fuchs, Williams ve Baker, 2001) gösterilebilir. Dolayısıyla öncü çalışmalar, büyük oranda (belli metin yapılarının) doğrudan öğretimin metin yapısının anlaşılmasını olumlu yönde etkilediği sonucuna işaret etmektedir (Gates vd., 2007). Yazılı metinlerin incelenmesi, ilk olarak Almanya’da görülmekle birlikte İngiltere’de de temsilcileri bulunan metindilbilim bakış açısıyla, bu metinler, analiz edilmiştir. Bu bakış açısını besleyen kaynaklara göre metin yapısı, dilbilimsel ögelerden oluşan dilin bir uzantısıdır. Bu nedenle, ‘metinsellik’ metin ögelerinin tutarlılık ve uyumunun bir sonucu olarak bağlaç, eksilti, sözcüksel tutarlılık, gönderge gibi cümleler arası bağlantıların düzenliliği üzerinde de odaklanmayı gerekli kılmaktadır. Diğer yandan Bilişsel modellerin dilbilimsel temelden çok psikolojik bir temeli vardır. Yani, bilişsel süreçler metin üretimi ve metinden anlama süreçlerinin doğasını aydınlatmaya yönelik bir ilgi alanıdır. Söz konusu ilgi çerçevesinde metin, insanın sosyobilişsel aktivitelerinin bir iç parçası olarak görülmektedir. Anlam, metinde yer alan durağan ve bağımsız bir gerçeklik değildir. Daha çok anlam, insanların metin bağlantılı gerçekleştirdiği osilasyonlar (zihin kaynaklı olayların; sıra, yapı ve işlev özellikleri toplamı) ve iletişim amaçlı etkinlikler bağlamında kodlanmıştır. Bundan dolayıdır ki metinlerin problem çözme aktivitelerinin ve bilişsel modelin yapay zekâ arayışındaki analizlerinin bir çeşit ürünleri olduğu bilgisiyle karşılaşılmaktadır. dolayısıyla yukarıda anlatılan literatür bilgileri çerçevesinde öğrencilerin bu derste yazılı anlatım çalışmaları açısından "metinlerin özelliklerinin gerçek ve açık öğretimi" konusundaki iyileştirmelerden haberdar edilmesi hedeflenmektedir.
Ders Kitabı / Malzemesi / Önerilen Kaynaklar
  • Ruhi, Ş. (1992). Yazılı öykü anlatımını düzenlemede tümce başında kullanılan bağlaçların işlevi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8 (3), 247-261.
  • Wood, D. (2003). Çocuklarda düşünme ve öğrenme (Çev., Mine Özünlü). Doruk Yayıncılık.
  • Yalçın, G. Ü. (1996). Bilişbilim ve Metindilbilimi Bulguları Işığında Dil Eğitimi Üzerine Bir Araştırma. Ankara: Türk Hava Kurumu Matbaası.
  • Sanders, B. (1999). Öküzün A’sı: Elektronik Çağda Yazılı Kültürün Çöküşü ve Şiddetin Yükselişi. (Çev., Şehnaz Tahir). İstanbul: Ayrıntı Yay.
  • Ruhi, Ş. (1994). İlköğretim Öğrenci Kompozisyonlarındaki Bağdaşıklık Sorunları. Çağdaş Türk Dili, (77-78), Temmuz-Ağustos, 1994, 24-26.
  • Ruhi, Ş. ve Kocaman, A. (1996). İlköğretim Ders Kitaplarında Dil Kullanımı. Türkiye’de ve Almanya’da İlköğretim Ders Kitapları. Ankara: Türk-Alman Kültür İşleri Kurulu Yayın Dizisi, 12-24.
  • Propp V. (2008). Masalın Biçimbilimi. (Çev., Mehmet Rifat; Sema Rifat). İstanbul: T. İş Bankası Yay.
  • Ong, W.J. (2003). Sözlü ve Yazılı Kültür Sözün Teknolojileşmesi. (Çev., Sema Postacıoğlu Banon). Metis Yayınları.
  • Emeksiz, Z. E. TÖDİL Projesi Anadili Türkçe olan Tek Dilli ve İki Dilli Okul Öncesi ve İlköğretim Çağı Çocuklarında (2;0-9;0) Özgül Dil Bozukluklarını Ölçme ve Değerlendirme Çalışması: TÜBİTAK Proje no: 109K001
Opsiyonel Program BileşenleriYok

Ders Öğrenim Çıktıları

  1. Yazılı metinlerin incelenmesi konusundaki çalışmalar hakkında kronolojik bilgiye sahip olur.
  2. Belli bir tarza özgü metinleri okuma ve yazmayı öğrenmek açısından kuramsal çerçeve bilgilerini öğrenir
  3. farklı türdeki yazılı metin sunumları ve aralarındaki faklılıkların taslagi hakkında bilgi edinir
  4. Dışşal ve zihinsel sunumlar arasındaki farklılıkları kavrar.
  5. Metinlerin Özelliklerinin Gerçek ve Açık Öğretimi kapsamındaki literatür bilgilerini analiz eder
  6. Yazma öğretiminin kuramsal çerçevesi hakkında bilgi edinir
  7. ürün ve süreç merkezli yazma eğitimi konusundaki akademik tartışmalardan haberdar olur
  8. süreç temelli bir yaklaşım biçimi olarak bilişsel model ile yazma öğretimi araştırmalarında sıklıkla sözü edilen yinelemeli, bilgi dönüştürme (özellikle Flower ve Hayes’ın vurgulaması ışığında), bilgi anlatma ve amaç odaklı modeller gibi yaklaşımları örnekleriyle tanır.

Haftalık Konular ve İlgili Ön Hazırlık Çalışmaları

HaftaKonularÖn Hazırlık
1Yazılı metinlerin incelenmesi çalışmalarına tarihsel bir bakış. dersin kuramsal çerçevesinin betimlenmesi.
2BELLİ BİR TARZA ÖZGÜ METİNLERİ OKUMA VE YAZMAYI ÖĞRENMEK. Akyol, H. (2006). Türkçe Öğretim Yöntemleri. Ankara: Kök Yayıncılık.
3farklı türdeki yazılı metin sunumları ve aralarındaki faklılıkların taslağı.Keçik, İ. ve Subaşı, L. (2004). Türkçe Sözlü ve Yazılı Anlatım. (Ed. Canan İleri). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları
4SUNUM NEDİR? Dışsal Sunumlar: Yazılı ve Grafiksel Sunular. Dışsal Sunumlar Arasındaki Farklılıklar. Dışşal ve zihinsel sunumlar arasındaki farklılıklarders notları, önerilen kaynaklar. Powerpoint sunumları ve Kayıtlar
5ÖNERMELER: NESNELER VE İLİŞKİLERİ.Grünberk, T. (2006). Anlam Kavramı Üzerine Bir Deneme. İstanbul: YKY.
6BAĞLANTILI KAVRAMLARIN SUNUMU.ders notları, önerilen kaynaklar. Powerpoint sunumları ve Kayıtlar
7Ara sınavders notları, önerilen kaynaklar. Powerpoint sunumları ve Kayıtlar
8BELLİ BİR TARZA ÖZGÜ METİNLERİ OKUMA VE YAZMAYI ÖĞRENMEK: Metinlerin Özelliklerinin Gerçek ve Açık Öğretimi[1] Uzun, L. S. (1995). Türkçede Bazı Metindilbilimsel Görünümler Üzerine. IV. Dilbilim Sempozyumu Bildirileri (17-18 Mayıs 1990). İstanbul: Boğaziçi Üniv. Yay. [2] Yalçın, G. Ü. (1996b). Bir Öykünün Şematik Yapısı Bakımından Anotomisi. Türk Dili. (537). 282-293.
9Çocukların Yazılı anlatımlarında En Küçük Yapıların Gelişimi.Keçik, İ. (1992). İlkokul öğrencilerinin özet ve hatırlama metinlerinde bağdaşıklık sorunu. Dilbilim Araştırmaları. Ankara: Hitit Yayınevi, 71-75
10Yazma öğretiminin kuramsal çerçevesi. Ürün ve süreç merkezli yazma eğitimi Kısa bir uygulama: Öykü üretiminin bilişsel modelleri
11Ürün ve süreç merkezli yazma eğitimi araştırmalarına genel bir bakış: Bu kapsamda süreç temelli bir yaklaşım biçimi olarak bilişsel model ile yazma öğretimi araştırmalarında sıklıkla sözü edilen yinelemeli, bilgi dönüştürme (özellikle Flower ve Hayes’ın vurgulaması ışığında), bilgi anlatma ve amaç odaklı modeller gibi yaklaşımlar örnekleriyle tanıtılmaktadır.ders notları, önerilen kaynaklar.
12Öğrenci uygulamalarıders notları, önerilen kaynaklar.
13öğrenci uygulamalarıders notları, önerilen kaynaklar.
14öğrenci uygulamalarıders notları, önerilen kaynaklar.
15değerlendirmelerders notları, önerilen kaynaklar.
16Final sinaviders notları, önerilen kaynaklar.

Değerlendirme Sistemi

EtkinliklerSayıKatkı Payı
Devam/Katılım70
Laboratuar
Uygulama
Arazi Çalışması
Derse Özgü Staj
Küçük Sınavlar/Stüdyo Kritiği
Ödev210
Sunum/Jüri120
Projeler
Seminer/Workshop
Ara Sınavlar130
Final140
Dönem İçi Çalışmaların Başarı Notuna Katkısı
Final Sınavının Başarı Notuna Katkısı
TOPLAM100

AKTS İşyükü Tablosu

EtkinliklerSayıSüresi (Saat)Toplam İşyükü
Ders Saati162
Laboratuar
Uygulama
Arazi Çalışması
Sınıf Dışı Ders Çalışması162
Derse Özgü Staj
Ödev210
Küçük Sınavlar/Stüdyo Kritiği
Projeler
Sunum / Seminer
Ara Sınavlar (Sınav Süresi + Sınav Hazırlık Süresi)17
Final (Sınav Süresi + Sınav Hazırlık Süresi)110
Toplam İşyükü :
Toplam İşyükü / 30(s) :
AKTS Kredisi :
Diğer NotlarYok